ဘရိတ်ဆီလဲသင့်နေပြီဆိုတာ သိနိုင်မယ့်အချက် (၅) ချက်။

ကားဘရိတ်ဆိုတာ ကားမှာပါတဲ့ အစိတ်အပိုင်းများစွာထဲကမှ အရေးကြီးဆုံး အစိတ်အပိုင်းတခုဆိုတာ ကားမောင်းသူတိုင်း သိထားပြီးဖြစ်မှာပါ ။ ကျနော်တို့ ခရီးသွားမယ်ဆိုတိုင်း ၊ ကားကို ပုံမှန်ပြုပြင်တဲ့အခါတိုင်း ကားအင်ဂျင်ဝုိင် ကားဂီယာဝုိင်တွေ ၊ ကားမှာပါတဲ့ Coolant တွေ ၊ ကားရဲ့ အောက်ပိုင်း ( Suspension) ပိုင်းတွေကို အထူးအလေးပေး စစ်ဆေးပြီး အင်ဂျင်ဝုိင်တွေလဲတာ ၊ ကားအောက်ပိုင်း ဘရိတ်ရှူးတွေလဲတာ အစရှိတဲ့ လိုအပ်ချက်တွေကို ပြုပြင်တတ်ကြပေမယ့် ကားဘရိတ်စနစ်ရဲ့ အရေးကြီးဆုံး ဘရိတ်ဆီတွေကိုတော့ သေချာစစ်ဆေးပြီး အသစ်လဲလှယ်တာ မရှိသလောက်ရှားပါတယ် ။ ဒီနေ့ ကားမှာပါတဲ့ ဘရိတ်ဆီရဲ့ အရေးပါပုံ လေးကို နည်းနည်းပြောပြချင်ပါတယ် ။ 

ဘရိတ်ဆီဆိုတာဘာလဲ ? 

ဘရိတ်ဆီဆိုတာကတော့ အလွယ်ကူဆုံးနဲ့ အရိုးရှင်းဆုံးပြောရရင် glycol-ether ဆိုတဲ့ Chemical ကိုအခြေခံပြီးဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ထားတဲံ ဟိုက်ဒရောလစ်ဆီ ( Hydraulic Oil ) တမျိုးပါပဲ ။ ကျနော်တို့ လက်ရှိကားတွေမှာ အသုံးပြုနေကြတဲ့ Brake Fluid ( ဘရိတ်ဆီ) တွေကတော့ DOT 3 နဲ့ DOT 4 အမျိုးအစား ဘရိတ်ဆီတွေဖြစ်ပါတယ် ။ DOT ဆိုတဲ့ အဓိပ္ပါယ်ကတော့ အမေရိကန် နိုင်ငံက Department Of Transportation ကိုရည်ညွှန်းတာဖြစ်ပြီး သူတို့နိုင်ငံရဲ့ The Federal Motor Vehicle Safety Standards (FMVSS) နဲ့ အညီထုတ်လုပ်ထားတဲ့ Grade 3 ,4 အမျိုးအစား ဘရိတ်ဆီတွေကို DOT 3 , DOT 4 လို့ခေါ်ဆိုတာဖြစ်ပါတယ် ။ 

ဥပမာအားဖြင့် ကားကို 100 Km/hour လောက်နဲ့ မောင်းနှင်နေတဲ့အချိန် ရုတ်တရက်ဘရိတ် Pedal ကို နင်းလိုက်တဲ့အခါ ဘရိတ် Pedal ကနေတဆင့် Master Cylinder ( ဘရိတ်ဆုံ) တွေ ၊ ABS Accumulator တွေကို တွန်းအားဖိအားတွေဖြစ်စေပြီး အဲ့ဒီကနေတဆင့် ဘရိတ်ဆီတွေကို ဘရိတ်ဆုံတွေထဲက ဘရိတ် Piston တွေဆီကို အလျှင်မြန်ဆုံးနည်းနဲ့ အထစ်အငေါ့မရှိပေးပို့ထပ်ဆင့် ဖိအားပေးမှသာ ကားက ဘရိတ်မိပြီး ကားကို အချိန်တိုအတွင်း အရှိန်သတ် ထိန်းချုပ်နိုင်မှာပါ ။ 

ကမ္ဘာပေါ်မှာ မတူကွဲပြားခြားနားတဲ့ ဟိုက်ဒရောလစ်ဆီ (Hydraulic Oil ) အမျိုးအစားပေါင်းများစွာ ရှိတဲ့ အထဲကမှ ဘာကြောင့် ဘရိတ်ဆီတွေကို သီးသန့်တီထွင်ဖန်တီးပြီး ကားတွေ မော်တော်ဆိုင်ကယ်တွေမှာ အသုံးပြုရသလဲဆိုရင်တော့ ဘရိတ်ဆီဟာ အခြားဟိုက်ဒရောလစ်ဆီတွေနဲ့ မတူကွဲပြားခြားနားတဲ့ ဂုဏ်သတ္တိ တွေ ရှိဖို့လိုအပ်လို့ပါပဲ ။ 

ဘရိတ်ဆီရဲ့ ဂုဏ်သတ္တိတွေကတော့ 

1. Viscosity (စေးပြစ်နှုန်း) တည်ငြိမ်ရပါမယ် ။ ပူတဲ့အချိန်မှာဖြစ်ဖြစ် ၊ အေးတဲ့အချိန်မှာဖြစ်ဖြစ် ဘရိတ်ဆီရဲ့ စေးပြစ်နှုန်း မပြောင်းလဲဘဲ တည်ရှိရပါမယ် ။ ဒါမှဘရိတ်ဖမ်းတဲ့အခါ ချောချောမွေ့မွေ့ လျှင်လျှင်မြန်မြန် အလုပ်လုပ်နိုင်မှာပါ ။ 

2. Boiling Point (ရေဆူမှတ်) မြင့်မားရပါမယ် ။ ပုံမှန်အားဖြင့် ရေဟာ 100 ံC မှာ ဆူပြီး ၊ ဘရိတ်ဆီတွေ ရဲ့ ရေဆူမှတ်က DOT 3 မှာဆို 205 °C (401 °F) ရှိပြီး DOT 4 မှာဆိုရင်တော့ 230 °C (446 °F) လောက်ထိရှိပါတယ် ။ ဘရိတ်ဆီတွေဟာ ဒီလို ရေဆူမှတ်မြင့်မှလည်း ဘရိတ်ဖမ်းလိုက်တဲ့အခါ တခုနဲ့ တခုပွတ်တိုက်ပြီး အပူချိန်မြင့်တက်လာမယ့် Brake Drum တွေ ၊ Brake Shoe တွေနဲ့ အတူတွဲဖက်အလုပ်လုပ်ဆောင်နိုင်မှာဖြစ်ပါတယ် ။ 

3. Corrosion (သံချေးတက် ပွန်းစားမှု) သက်သာစေရပါမယ် ။ ဘရိတ်စနစ်မှာ ဘရိတ်ဆီနဲ့ အမြဲထိစပ်နေတဲ့ အစိတ်အပိုင်းတွေဖြစ်တဲ့ Brake Piston တွေ ၊ Master Cylinder တွေ ၊ ABS Control Valve တွေကို သံချေးတက်ပွန်းစားမှု မဖြစ်စေဖို့လည်းလိုအပ်ပါတယ် ။ နောက် သံချေးတက် ပွန်းစားမှုတွေကို ဖြစ်စေမယ့် Moisture ဆိုတဲ့ ရေခိုးရေငွေ့တွေ ဒီဘရိတ်စနစ်ထဲ အမြောက်အများ တိုက်ရိုက် ၀င်မလာအောင်လည်း ကာကွယ်ပေးနိုင်ရပါမယ် ။ 

4. Compressibility (ဖိသိပ်ခံနိုင်မှု) တည်ငြိမ်ရပါမယ် ။ အပူချိန်အမျိုးမျိုးပြောင်းလဲနိုင်တဲ့ ပတ်၀န်းကျင် အခြေအနေမှာ ဘရိတ်ဆီတွေရဲ့ ဖိသိပ်ခံနိုင်မှု တည်ငြိမ်ရပါမယ် ။ ဒါမှ ဘယ်လိုအခြေအနေမှာမဆို ဘရိတ်နင်းလိုက်တဲ့အခါ ဘရိတ် Pedal ရဲ့ အနေအထားတည်တည်ငြိမ်ငြိမ်ရှိမှာဖြစ်ပါတယ် ။ 

ဒီအချက်တွေက ဘရိတ်ဆီတွေမှာရှိရမယ့် ဂုဏ်သတ္တိတွေဖြစ်ပြီး ၊ DOT 4 အဆင့် ဘရိတ်ဆီက DOT 3 ထက် အပူချိန်ခံနိုင်ရယ် ၊ ဖိအားဒဏ်ခံနိုင်ရည်တွေ ပိုများပါတယ် ။ ဒါကြောင့်နောက်ပိုင်းကားတွေမှာ DOT 4 Grade တွေကို သုံးစွဲလာကြတာဖြစ်ပါတယ် ။ 

ဒီ DOT 3 , 4 Grade ဘရိတ်ဆီတွေရဲ့ အားနည်းချက်တခုက ပတ်၀န်းကျင်ထဲမှာရှိတဲ့လေထုထဲက ရေခိုးရေငွေ့တွေက ဘရိတ်ဆီထဲကို တဖြည်းဖြည်း ရောနှော၀င်ရောက်လာတာပါ ။ အချိန်ကြာလာတာနဲ့အမျှ ဘရိတ်ဆီထဲမှာ ရေခိုးရေငွေ့ တွေပါ၀င်လာပြီး ဘရိတ်ဆီတွေ ညစ်ပတ်လာပြီး ဘရိတ်ဆီရဲ့ ဂုဏ်သတ္တိတွေ ကျဆင်းလာတတ်ပါတယ် ။ ဘရိတ်ဆီတွေရဲ့ လေထုထဲက ရေစုပ်ယူမှု ပမာဏက တနှစ်ကို ၂ ရာခိုင်နှုန်းလောက်ရှိပါတယ် ။ ကျနော်တို့ ဘရိတ်ဆီအဖုံးကိုဖွင့်တဲ့အချိန် ၊ ဒါမှမဟုတ်ဘရိတ်ဆီအဖုံးမှာ ပါတဲ့ Seal လေးတွေမလုံတဲ့အချိန်တွေမှာ ပတ်၀န်းကျင်ထဲက လေထုကို ဘရိတ်ဆီက စုပ်ယူပါတယ် ။ ဒါကြောင့် ကမ္ဘာပေါ်က ကားထုတ်လုပ်တဲ့ ကုမ္ပဏီတွေက ကားတွေကို Km (32,000) ဒါမှမဟုတ် 2 နှစ်အကြာ မောင်းနှင်ပြီးတိုင်း ဘရိတ်ဆီတွေကို စစ်ဆေး လဲလှယ်ပေးသင့်ပါတယ်လို့ အကြံပြုပေးထားကြပါတယ် ။ 

ဘယ်အချိန်မှာ ကျနော်တို့ ဘရိတ်ဆီတွေကို လဲသင့်သလဲ ?

1. ABS မီးတွေ ၊ Parking Brake ( Hand Brake ) မီးတွေလင်းလာတဲ့အခါ 

ကျနော်တို့ ကားတွေမှာ အသုံးပြုနေတဲ့ ဘရိတ်ဆီတွေ ညစ်နွမ်းလာတဲ့အခါ ၊ ရေပါ၀င်မှု နှုန်းများလာတဲ့အခါ ဒီဘရိတ်ဆီတွေနဲ့ တွဲဖက်အလုပ်လုပ်နေတဲ့ ABS Motor တွေ ၊ Accumulator တွေ Solenoid Valve တွေ ချို့ယွင်းလာတတ်ပါတယ် ။ အဖြစ်များတာကတော့ Pressure မတောင့်နိုင်တာ ၊ ABS System Malfunction ဖြစ်တာ အစရှိတဲ့ Error တွေ တက်လာတတ်ပါတယ် ။ ဒီလိုဖြစ်လာနိုင်တာမို့ ဘရိတ်ဆီ မလဲတာကြာလို့ ဒီလို ABS မီးတွေ ၊ Parking Brake မီးတွေလင်းလာတယ်ဆိုရင် ဘရိတ်ဆီလဲသင့်ပါတယ် ။ တချို့ကားတွေမှာဆိုရင် ABS Accumulator ပြဿနာတက်လာတဲ့အခါ ဘရိတ်ဆီလဲပြီး စမ်းသုံးကြည့်ရင်း ကောင်းသွားတာတွေ တောင်ရှိပါတယ် ။ 

2. ဘရိတ်ပုံမှန် မဟုတ်တဲ့အခါ

ဘရိတ်ဖမ်းလိုက်တဲ့အခါ ၊ ဘရိတ်နင်းလိုက်တဲ့အခါ ၊ ဘရိတ်ခြေနင်းက ပုံမှန်မဟုတ်ဘဲ ၊ မာနေတာ ၊ ဒါမှမဟုတ် ပျော့ကျသွားတာ ၊ ရှောသွားတာမျိုးဆိုရင် ဘရိတ်ဆီအခြေနေကို စစ်ဆေးပြီး ၊ ဘရိတ်ဆီ မကောင်းတော့ဘူးဆိုရင် အသစ်လဲလှယ်သင့်ပါတယ် ။ အပြင်ကားလောကမှာ အဖြစ်များဆုံး ရောဂါလက္ခဏာ တွေပါ ။ 

3. ဘရိတ်ဆုံကနေ အသံထွက်လာတဲ့အခါ

အခုနောက်ပိုင်း ABS စနစ်နဲ့ တွဲဖက်လုပ်ကိုင်တဲ့ ဘရိတ်ဆုံတွေမှာ ဘရိတ်ဆီမကောင်းတဲ့အခါ ၊ ဘရိတ်ဆီ ညစ်သွားတဲ့အခါ ဘရိတ်ဆုံကနေ အသံထွက်တာမျိုးတွေ ကြုံတွေ့ရတတ်ပါတယ် ။ ဘရိတ်နင်းလိုက်တိုင်း ဘရိတ်ဆုံကနေ အသံထွက်လာတာ ၊ ဒါမှမဟုတ် ဘရိတ်ဆုံကနေ မော်တာမောင်းသလို အသံတွေထွက် လာတာဆိုရင်တော့ ဘရိတ်ဆီကိုစစ်ဆေးပြီး ဘရိတ်ဆီမကောင်းဘူးဆိုရင် လဲလှယ်ပေးရမှာဖြစ်ပါတယ် ။ 

4. ဘရိတ်ဆီ အရောင်ညစ်လာတဲ့အခါ 

ဒါကတော့ သိသာထင်ရှားတဲ့ အရာပါ ၊ ကားမောင်းတဲ့သူ တော်တော်များများလည်း ဘရိတ်ဆီအဖုံးဖွင့်ပြီး ဘရိတ်ဆီကောင်းမကောင်း ကြည့်တတ်ကြပါတယ် ။ ဘရိတ်ဆီရဲ့ ပုံမှန်အရောင်က အကြည်ရောင်လေးပါ ။ ဘရိတ်ဆီအဖုံးကို ဖွင့်စစ်ဆေးကြည့်တဲ့အခါ ဘရိတ်ဆီအရောင်ပြောင်းနေတာ ၊ အရမ်းပြစ်သွားတာမျိုးတွေ ဖြစ်နေတယ် ဆိုရင်တော့ ဘရိတ်ဆီကို အမြန်ဆုံးလဲလှယ်ပေးရတော့မှာပါ ။ ဘာဖြစ်လို့လဲဆိုရင်တော့ ဘရိတ်ဆီ အရောင်ပုံမှန်ဖြစ်နေတယ်ဆိုရင်တောင်မှ ဘရိတ်ဆီရဲ့ Power အပြည့်ရှိမရှိ မသေချာနိုင်ပေမယ့် ဘရိတ်ဆီတွေ လုံး၀ညစ်နေပြီဆိုရင်တော့ ဘရိတ်ဆီမှာ ရှိရမယ့် ဂုဏ်သတ္တိတွေ လုံး၀မရှိတော့တာ သေချာနေလို့ပဲဖြစ်ပါတယ် ။

5. ဘရိတ်ကပ်ပြီး ညှော်နံ့ထွက်တဲ့အခါ 

ကျနော်ကိုယ်တိုင် ဒီလိုအဖြစ်မျိုး ကြုံခဲ့ဖူးပါတယ် ။ ဘရိတ်ဆီမသန့်တာ ထည့်လိုက်မိလို့ ၊ လမ်းမှာ ဘရိတ်ဆုံ တွေက ဘရိတ်မပြန်ဘဲ ဘရိတ်ရှုးတွေကပ်နေလို့ ညှော်နံ့တွေထွက်တာ ကြုံဖူးပါတယ် ။ ဘရိတ်ဆီ တွေ အကုန် ဖောက်ထုတ် ၊ ဘရိတ်ဝါရှာတွေ ဖြုတ်လဲ ၊ ဘရိတ် Piston တွေဆေးကျော ၊ ဘရိတ်ဆီတွေပါ အကုန်အသစ် လဲလှယ် ပေးလိုက်မှ အားလုံး အိုကေသွားပါတယ် ။ 

ဒီအချက်တွေက ဘရိတ်ဆီနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး အဖြစ်များဆုံး ရောဂါလက္ခဏာအခြေနေတွေပါ ။ ဒါတွေမိတ်ဆွေတို့ ကားတွေမှာဖြစ်လာတယ်ဆိုရင်တော့ Brake Fluid Tester တွေနဲ့ အမြန်ဆုံးစစ်ဆေးပြီး မကောင်းဘူးဆိုရင် လဲလှယ်ရမှာပါ ။ မလဲလှယ်ဘဲ အသုံးပြုနေမယ် ဆိုရင်တော့ ဘရိတ်ဆီတွေထဲ ရေခိုးရေငွေ့ပါ၀င်မှုများလာပြီး ဘရိတ်ဆီရဲ့ ဂုဏ်သတ္တိတွေကျဆင်းလာကာ ဘရိတ်နင်း လိုက်တဲ့အခါ ဘရိတ်ပျော့ဆင်းသွားတာ ၊ ဘရိတ်ရှောသွားတာ ၊ ဘရိတ်မာပြီး မမိတာ ၊ ဘရိတ်နင်းလိုက်တဲ့အချိန် အသံထွက်တာ ၊ ဘရိတ် Piston တွေ ဂျမ်းဖြစ်တာ ၊ သံကြေးတက်တာ ၊ ဘရိတ်ဖမ်းလိုက်တဲ့ အချိန် ညှော်နံ့ထွက်တာ Master Cylinder တွေ ၊ ABS Accumulator တွေ အစရှိတဲ့ ဘရိတ်နဲ့ ပတ်သတ်တဲ့ ပစ္စည်းတွေပျက်စီးပြီး ဘရိတ် ပြဿနာတွေ ကြုံတွေလာရမှာဖြစ်ပါတယ် ။ ဘရိတ်ပြဿနာဆိုတာ တကယ်တော့ ယာဉ်မောင်းသူနဲ့ ယာဉ်ကိုပါ အန္တရာယ်ရှိစေတဲ့ ပြဿနာပါပဲ ။ 

ယနေ့ကားဘရိတ်စနစ်တွေဟာလည်း ခေတ်မီဘရိတ်စနစ် တွေဖြစ်တာမို့ ဘရိတ်ဆီလဲလှယ်တဲ့နေရာမှာလည်း ဟိုးအရင်ခေတ်ဟောင်းနည်းတွေနဲ့ မတူဘဲ ဘရိတ်စနစ် ထဲမှာ လေခိုတာ ၊ လေကျန်တာမျိုးမဖြစ်ရလေအောင် ခေတ်မီ Diagnostic စက်တွေ နဲ့ Air Bleeding လုပ်တာ ၊ ဘရိတ်ဆီ သီးသန့်လဲလှယ်တဲ့ စက်တွေနဲ့ သေသေချာချာ စနစ်တကျလဲလှယ်မှ ဘရိတ်နဲ့ ပတ်သတ်တဲ့ အန္တရာယ်တွေ ပြဿနာတွေ ကင်းဝေးစေ မှာဖြစ်ပါတယ် ။